İmmün Yetmezlik Bozuklukları Konusuna Kısa Bir Bakış

İmmün yetmezlik bozuklukları (IYB), vücudunuzun enfeksiyonlar ve hastalıklarla savaşmasını engelleyen bir rahatsızlıktır. Bağışıklık sisteminin vücudu istila eden veya ona saldıran yabancı veya anormal hücrelere (bakteri, virüs, mantar ve kanser hücreleri gibi) karşı savunma yeteneğini bozar. Bu tür bir rahatsızlık, virüsleri ve bakteriyel enfeksiyonlara yakalanma ihtimalinizi yükseltir. Sonuç olarak, olağandışı bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonları veya lenfomalar veya diğer kanserler gelişebilir. IYB genellikle bir ilacın kullanımından veya uzun süreli ciddi bir hastalıktan (kanser gibi) kaynaklanır, ancak bazen kalıtım yoluyla da geçebilir. Yani doğuştan veya edinsel olabilirler [1] .

Birincil (kalıtsal) immün yetmezlik Bozuklukları

Genellikle anormal antikor üretimine, anormal hücresel yanıtlara, anormal fagositoz gibi tepkilere yol açabilen; bağışıklık sisteminin genetik kusurlarının neden olduğu nadir durumlar sistem veya bağışıklık düzensizliğidir [2]. 300’den fazla farklı birincil IYB bağlantılı hastalık tanımlanmıştır [3].

Dış Faktörlerin Veya Hastalıkların Neden Olduğu İkincil İmmün Yetmezlikler

Bunlar, bozulmuş spesifik bir immün tepkisi ve bozulmuş spesifik olmayan bir immün yanıtı içeren hastalıklardır. Bu immün yetmezliklere sebep olan faktörler arasında ilaçlar (bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanımı ve kemoterapi gibi), enfeksiyonlar (HIV, kızamık gibi bakteriyel veya viral enfeksiyonlar), sıtma gibi parazitik enfeksiyonlar, metabolik bozukluklar (diyabet, böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği, düzensiz beslenme), otoimmün hastalıklar (romatoid artrit), ağır yanıklar, çevre kirliliğine maruz kalma (kimyasallar, radyasyon), stres, siroz ve yaşlanma yer almaktadır [4].

İmmün Yetmezlik Bozuklukları Belirtileri, Tedavi ve Korunma Yöntemleri

İmmün yetmezlik bozukları sık veya kronik olabilen benzersiz belirtilere sahip olabilir. Tekrarlayan veya şiddetli viral veya bakteriyel enfeksiyonları olan veya fırsatçı enfeksiyonları olan her kişide immün yetmezlikten şüphelenilmelidir. Bunlara ishal, zatürre, orta kulak, sinüzit ve soğuk algınlığı enfeksiyonları, deri veya iç organların tekrarlayan apseleri örnek verilebilir [5].

Enfeksiyonlar şiddetli ve olağan dışı bir yol izlediğinde ve tedaviye yanıt vermediğinde doktorunuz bağışıklık yetmezliği yani IYB için sizi test etmek durumunda kalabilir. Hastalığın teşhisi kan testleri, biyopsi, genetik testler ile yapılabilmektedir. Bağışıklık sistemi ile ilişkili pek çok sistem ve organda anormallik görünür. Dalak büyür; lenf düğümleri ve bademciklerle ilgili sorunlar otaya çıkmaya başlar. Bazı immün yetmezlik bozukluklarında lenf düğümleri son derece küçüktür. Diğer bazı tiplerde, lenf düğümleri ve bademcikler şişmiş ve hassastır.

Birincil yani kalıtsal IYB’yi önlemek şimdilik mümkün değildir ancak kontrol ve tedavi yöntemleri mevcuttur.

İkincil olanlar ise sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile önlenebilmektedir. AIDS benzeri bulaşıcı hastalıklara sahip insanlarla beraber olurken veya taşıyıcı iken korunmak alınabilecek önlemler arasında yer almaktadır. Kanser tedavisi gören kişilerde doğru tedavi, hastanın doğru takibi sonradan bu bozuklukların edinilmesini engelleyebilir. Diyabet hastalarında kan şekeri seviyelerinin kontrolü beyaz kan hücrelerinin daha iyi çalışmasına, bu da bağışıklık sistemini yoracak enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olabilir. Gerektiğinde ve dozunda antibiyotik ve antiviral kullanımı da ikincil IYB’yi önlemek için uygun yollardan biridir. Bunların yanlış kullanımı yine aynı şekilde bağışıklık sistemi sorunlarına yol açacaktır. İmmün yetmezlik bozukları dikkate alınması gereken önemli sorunlardandır.

REFERANSLAR

  1. Cooper, Max D., et al. “Immunodeficiency disorders.” ASH Education Program Book 2003.1 (2003): 314-330.
  2. PRIMARY IMMUNODEFICIENCY DISEASES (PIDD) DEFINITION – https://www.aaaai.org/conditions-and-treatments/conditions-dictionary/Primary-Immunodeficiency-Diseases#:~:text=Primary%20Immunodeficiency%20Diseases%20(PIDD)%20are,of%20the%20immune%20system%20affected.
  3. Types of Primary Immune Deficiency Diseases – https://www.niaid.nih.gov/diseases-conditions/types-pidds
  4. Kolesnikov, A. P., A. S. Khabarov, and V. A. Kozlov. “Diagnosis and differentiated treatment of secondary immunodeficiencies.” Terapevticheskii arkhiv 73.4 (2001): 55-59.
  5. Rosenberg E. et al., Immunodeficiency Disorders. McMaster Textbook of Internal Medicine. Kraków: Medycyna Praktyczna. https://empendium.com/mcmtextbook/chapter/B31.II.15.17. Accessed March 30, 2021.
  6. İmmün Yetmezlik Bozuklukları Konusuna Kısa Bir Bakış.