Diyabette Beslenme
Tip 2 diyabetin beslenme ile arasındaki ilişki herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Peki Tip 2 Diyabet ile beslenmemizin arasındaki ilişki nedir ? Uygulanan çeşitli diyetlerin Tip 2 Diyabete bir faydası var mı ? Gelin bu soruların yanıtlarına birlikte bakalım. Diyabet, özellikle tip 2 diyabet, dünyadaki en hızlı büyüyen halk sağlığı sorunlarından biridir. Dünyadaki diyabet hastası sayısının önümüzdeki 25 yıl boyunca mevcut değerinden 190 milyondan 325 milyona yani iki katına çıkacağı tahmin ediliyor. Tüketilen yiyeceğin miktarı ve türü insan sağlığının temel belirleyicisidir. Diyet, diyabet dahil olmak üzere bir çok hastalık ile bağlantılı ana faktörlerden biridir. Sadece diyet, oral hipoglisemik ilaçlar ile diyet veya insülin ile diyet içeren yaklaşımlar diyabetin genel yönetiminin önemli bir yönünü oluşturur. Diyet yaşa, kiloya, mesleğe vb. bağlı olarak kişiselleştirilebilir [1].
Diyabet Kontrolünde Beslenmeye Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?
Tip 1 diyabet, öncelikle oto-immün bir hastalıktır ve tip 2 diyabet, öncelikle metabolik bir durumdur. Bununla birlikte, tıbbi beslenme terapisi, glisemik kontrolü (kan şekerinin yükselmesinin kontrolü) geliştirmek ve komplikasyon riskini azaltmak için her iki diyabet türü için yönetimin ayrılmaz bir parçasıdır. Tip 1 ve tip 2 diyabette diyet yönetimi ilkelerini ana hatlarıyla belirtmek ve diyetle ilgili yaygın zorlukların üstesinden gelmeye yardımcı olacak stratejiler sağlamak gerekmektedir. Diyabetli tüm hastalara tanı konduktan sonra tıbbi beslenme terapisi ve sonrasında düzenli aralıklarla kaliteli profesyonel eğitim sağlanmalıdır. Tip 1 diyabeti olan çocuklar ve ergenler için zorluk, büyüme ve gelişme için yeterli enerjiyi sağlarken iyi glisemik kontrolü sağlamaktır. Gelişim aşamasına bağlı olarak diyet tavsiyesinde değişiklik yapılması gerekir. Tip 2 diyabette ise ilk zorluk vücut ağırlığının %5-10’u oranında kilo kaybı sağlamak, kan şekerini normalleştirmek ve kardiyovasküler risk faktörlerini azaltmaktır. Özel stratejiler arasında doymuş yağ, trans yağ ve sodyum azaltılmış; ılımlı protein; ve diyet lifi yüksek ve düşük glisemik indeksli karbonhidratların tüketimi yer alır. Karbonhidratlar gün boyunca eşit şekilde yayılmalı ve ilaçla eşleştirilmelidir [2].
Tüketilen Yağ ve Karbonhidratların Kalitesi Çok Önemlidir!
Son birkaç on yılda, gözlemsel çalışmalar ve klinik denemelerden elde edilen kanıtlar, tip 2 diyabetin önlenmesi ve yönetiminde bireysel besinlerin, yiyeceklerin ve diyet modellerinin önemini desteklemek için bir araya geldi. Tüketilen diyet yağları ve karbonhidratların kalitesi, bu makro besinlerin miktarından daha önemlidir. Kepekli tahıllar, meyveler, sebzeler, baklagiller ve fındık bakımından zengin diyetler; alkol tüketiminde orta; rafine tahıllarda, kırmızı veya işlenmiş etlerde düşük ve şekerli tatlandırılmış içeceklerin diyabet riskini azalttığı ve diyabetli hastalarda glisemik kontrol ve kan lipitlerini iyileştirdiği gösterilmiştir. Genel diyet kalitesine vurgu yaparak, Akdeniz beslenme şekli, düşük glisemik indeks, orta derecede düşük karbonhidrat ve vejeteryan diyetleri gibi çeşitli diyet düzenleri kişisel ve kültürel gıda tercihlerine, kilo kontrolü ile diyabet önleme ve yönetimi için uygun kalori gereksinimlerine göre uyarlanabilir [3].
Diyabet önleme çalışmalarının çoğu, müdahalenin diyet bileşenlerini içermektedir. Fiziksel aktivite seviyelerindeki değişiklikler ve bazı durumlarda farmakolojik müdahalelerin eklenmesi, diyet değişikliklerinin tip 2 diyabetin önlenmesinde bağımsız etkisinin tanımlanmasını zorlaştırır. Bununla birlikte, bu çalışmalarda kullanılan diyet değişiklikleri üzerine Fin Diyabet Önleme Çalışması bazı görüşler vermektedir. Diyabet riskini azaltma oranları, aşağıdakilere en fazla uyumu sağlayan kişilerde en yüksekti:
• ağırlık azalması >% 5
• yağ alımı <toplam enerji alımının % 30’u
• doymuş yağ alımı, toplam enerji alımının <% 10’u
• Diyet lifi alımı ≥15 g / 1000 kcal
• Haftada en az 4 saat süreyle en az orta şiddette egzersiz yapmak [4].
Fazla kilolu veya obez olmak, tip 2 diyabet geliştirmek için önemli riskler taşır. Tip2 diyabet geliştikten sonra, yaşam tarzı değişikliği, diyet ve fiziksel aktivite, glisemik kontrol ve kilo yönetimi komplikasyon önleme üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Diyabet Hastalığı Nedir?
REFERANSLAR
- Chinenye, Sunday & N Unachukwu, C & Hart, A. (2007). Diet and diabetes: theory and practice for care providers.
- Barclay, Alan & Gilbertson, Heather & Marsh, Kate & Smart, Carmel. (2010). Dietary management in diabetes. Australian family physician. 39. 579-83.
- Ley, Sylvia & Hamdy, Osama & Mohan, Viswanathan & B Hu, Frank. (2014). Prevention and Management of Type 2 Diabetes: Dietary Components and Nutritional Strategies. Lancet. 383. 1999-2007. 10.1016/S0140-6736(14)60613-9.
- Deed, Gary & Barlow, John & Kawol, Dev & Kilov, Gary & Sharma, Anita & Yu Hwa, Liew. (2015). Diet and diabetes. Australian family physician. 44. 192-6.
